سال مالیاتی چیست و چه تفاوتی با سال مالی دارد؟

در واقع پرداخت مالیات سالانه در پایان سال مالی، یک تکلیف قانونی است که قانون‌گذار بر دوش تمامی مودیان مالیاتی (افراد مشمول پرداخت مالیات) قرار داده است. در کنار سال مالیاتی که یک تکلیف قانونی است. همه اشخاص اعم از حقوقی و حقیقی، معمولا یک سال مالی نیز برای خود در نظر می‌گیرند که مبداء آن را از زمان شروع فعالیت تجاری خود قرار می‌دهند.

در این مقاله ابتدا مفهوم سال مالی و سال مالیاتی مورد بررسی قرار می‌گیرند. سپس تفاوت‌های سال مالی و سال مالیاتی توضیح داده می‌شود. همچنین در مورد تفاوت سال مالیاتی اشخاص حقیقی و اشخاص حقوقی نیز نکاتی بیان خواهد شد.

سال مالی چیست؟

برخی از افراد به اشتباه سال مالی و سال مالیاتی را یکی می‌دانند، در حالیکه این دو تفاوت‌های اساسی با یکدیگر دارند. سال مالی محاسبه عملکردهای یک دوره مشخص کاری است که آغاز آن برای هر فرد و یا مجموعه‌ای متفاوت است. دوره سال مالی معمولا یک ساله است و گزارشی از نحوه عملکرد، کارکرد، گزارش‌های مالی و حسابداری اشخاص، اعم از حقیقی و حقوقی را ارائه می‌دهد.

در واقع هر فرد و یا مجموعه‌ای از زمانی که فعالیت تجاری خود را آغاز می‌کند، به تناسب حوزه فعالیت خود متحمل هزینه‌هایی می‌شود و از طرفی دیگر از فعالیت خود کسب سود نیز خواهد کرد. از این رو اشخاص اعم از حقیقی و حقوقی مبدا فعالیت خود را تا یکسال بعد در همان تاریخ، سال مالی خود در نظر می‌گیرند.

شما می‌توانید برای خرید نرم افزار مالی بازرگانی و سایر نرم افزارهای حسابداری به محصولات کاربرد کامپیوتر مراجعه کنید.

در پایان سال مالی این اشخاص عملکرد یکسال گذشته خود را را مورد بازبینی قرار می‌دهند تا متوجه برخی از اتفاقات مهم در حوزه کاری خود شوند. به عنوان مثال، در پایان سال مالی هر فرد و یا مجموعه بررسی می‌کند که در این یک سال چه مقدار سود کرده است. چه هزینه‌هایی را پرداخت کرده و کدام یک از این هزینه‌ها ضروری و کدام‌یک غیر ضروری بوده‌اند. آیا شرکت روند روبه‌رشدی را داشته است یا متحمل ضرر شده است و…

با توجه به توضیحات ارائه شده مسلم است که سال مالی از موضوعات مهم برای کلیه شرکت‌ها است. چراکه مشخص می‌کند این شرکت در زمره شرکت‌ها و مجموعه‌های سودده بوده است یا خیر؟ قطعا مدیران مجموعه‌هایی که عملکرد سالانه خود را از این طریق استخراج می‌کنند بهتر می‌توانند جهت مدیریت مجموعه اقدامات ضروری را انجام دهند.

سال مالیاتی چیست؟

سال مالیاتی به دوره‌ای گفته می‌شود که توسط دولت، جهت اخذ مالیات از اشخاص، اعم از حقیقی و حقوقی مشخص شده است. این دوره یکساله است و همه افرادی که طبق قانون موظف به پرداخت مالیات هستند بایستی در تاریخ مقرری نسبت به پرداخت مالیات سالانه خود اقدام کنند.

در واقع کلیه افرادی که در این سرزمین فعالیت اقتصادی انجام می‌دهند و کسب درآمد می‌کنند بایستی، بخش مشخصی از درآمد خود را هر ساله، تحت عنوان مالیات به دولت پرداخت کنند. طبق قانون مبدا محاسبه سال مالیاتی، از 1 فروردین تا آخر اسفند در نظر گرفته شده است.

لازم به ذکر است که همه ساله در بودجه سالانه‌ای که توسط دولت تنظیم می‌شود، افراد مشمول پرداخت مالیات و همینطور نرخ‌های مصوبه مالیاتی مشخص می‌شوند. افرادی که مشمول پرداخت مالیات هستند بایستی قبل از سررسید سال مالیاتی، اظهارنامه مالیاتی خود را تنظیم و به سازمان مالیات ارائه دهند.

اظهارنامه‌های مالیاتی، گزارشی از عملکرد سالانه، میزان سود و زیان افراد و مجموعه‌ها هستند و فرم‌های مخصوصی نیز دارند. اشخاص اعم از حقیقی و حقوقی باید در مدت مشخصی نسبت به تکمیل و ارسال آن‌ها به اداره مالیات اقدام کنند. در واقع در این اظهارنامه‌های مالیاتی، اشخاص اقرار می‌کنند که در این سال میزان درآمد و خرجکردهای آن‌ها به چه صورت بوده است.

اداره مالیات نیز بر طبق همین اظهارنامه‌ها و البته بررسی‌های حساب‌های مالی افراد مشمول مالیات، مبلغ قابل پرداخت مالیات این اشخاص را محاسبه و به آن‌ها ابلاغ می‌کند.

تفاوت سال مالی و سال مالیاتی

با توجه به تعاریف ارائه شد از سال مالی و سال مالیاتی، تا حد قابل توجهی تفاوت‌های این دو موضوع نیز بیان شدند. اما جهت دسته‌بندی بهتر موضوعات، هر کدام از تفاوت‌های سال مالی با سال مالیاتی نیز مورد بررسی دقیق‌تر قرار داده می‌شوند. از مهم‌ترین تفاوت‌های سال مالی و سال مالیاتی عبارتند از:

• تاریخ آغاز و پایان

اولین تفاوت مهم و اساسی سال مالی با سال مالیاتی در تاریخ آغاز و پایان این دو موضوع است. سال مالیاتی تاریخ آغاز و پایان مشخصی دارد. مستند به ماده 155 قانون مالیات‌های مستقیم، سال مالیاتی  از 1 فروردین هر سال شروع و تا آخر اسفند ماه همان سال در نظر گرفته شده است. درحالی که مبدا محاسبه سال مالی، زمان شروع به فعالیت و کسب درآمد یک فرد یا مجموعه است که می‌تواند برای هر فرد یا مجموعه‌ای تاریخ متفاوتی داشته باشد.

البته این امر به این معنا نیست که این دو تاریخ نمی‌توانند به هیچ عنوان یکی باشند، بلکه در برخی از شرایط خاص اداره مالیات مبدا محاسبه سال مالیاتی را همان تاریخ سال مالی در نظر می‌گیرد. در ادامه در این‌باره بیشتر توضیح داده خواهد شد.

• ارائه اظهارنامه

یکی دیگر از تفاوت‌های سالی مالی و سال مالیاتی ارائه اظهارنامه است. در سال مالیاتی اشخاص اعم از حقیقی و حقوقی موظف هستند که در پایان سال مالیاتی به اداره مالیات، اظهارنامه ارسال کنند و گزارشات مالی و عملکرد یکساله خود را از این طریق، به اداره مالیات ارائه دهند.

در اداره مالیات نیز با توجه به اظهارنامه‌های ارائه شده از این اشخاص و البته رصدهای صورت گرفته از جانب اداره مالیات بر حساب‌های افراد مذبور؛ مبلغ مالیات مشخص و به اشخاص فوق ذکر جهت پرداخت ابلاغ می‌شود. با توجه به توضیحات ارائه شده، ارسال اظهارنامه مخصوص محاسبه میزان مالیات در سال مالیاتی است و در محاسبه سال مالی، نیازی به ارسال اظهارنامه برای نهاد خاصی نیست.

• هدف‌گذاری

سال مالی و سال مالیاتی از لحاظ مفهوم و هدف‌گذاری نیز کاملا با یکدیگر متفاوت هستند. مقصود و هدف از محاسبه سال مالیاتی اشخاص، اخذ مالیات توسط دولت است. در حالی که هدف از محاسبه سال مالی توسط افراد و مجموعه‌ها، صرفا مدیریت داخلی یک مجموعه و بررسی روند و کارکرد افراد و شرکت‌ها برای ارتقاء و رشد آن سازمان است.

• اجبار قانونی

از دیگر تفاوت‌های سال مالی و سال مالیاتی در اجباری و اختیاری بودن این دو است. در واقع زمانی‌که اشخاص اعم از حقوقی و حقیقی در شمار افراد مشمول پرداخت مالیات قرار می‌گیرند، بایستی حتما در زمان پایان سال مالیاتی به اداره مالیات اظهارنامه بدهند و مالیات سال مالیاتی خود را پرداخت کنند.

چراکه در غیر این صورت به عنوان متخلف مالیاتی شناخته می‌شوند و باید به اداره مالیات جریمه پرداخت نمایند. حتی در برخی از موارد خاص، قانون برخی از اشخاص را که در پایان سال مالیاتی از پرداخت مالیات مقرر شده استنکاف می‌کنند و یا اینکه به نحوی در این قضیه سهل‌انگاری می‌کنند را به عنوان مجرم مالیاتی مجازات می‌کند.

در حالی که محاسبه سال مالی هیچ تخلف یا جرمی محسوب نمی‌شود و افراد و مجموعه‌ها از این جهت مورد عتاب و خطاب قانون قرار نمی‌گیرند. ازاین‌ رو محاسبه سال مالیاتی اجباری و محاسبه سال مالی، امری اختیاری است.

تفاوت سال مالیاتی اشخاص حقیقی و اشخاص حقوقی

همانطور که توضیح داده شد، محاسبه سال مالیاتی برای اشخاص اعم از حقیقی و حقوقی در صورتی‌ که از افراد مشمول پرداخت مالیات باشند، الزامی است. اما تفاوت‌هایی بین سال مالیاتی اشخاص حقیقی با اشخاص حقوقی وجود دارد که در ادامه مورد بررسی قرار می‌گیرند.

• سال مالیاتی اشخاص حقیقی

مستند به ماده 155 قانون مالیات‌های مستقیم، سال مالیاتی اشخاص حقوقی از 1 فروردین آغاز و تا روز آخر اسفندماه همان سال محاسبه می‌شود. معیار محاسبه سال مالیاتی تاریخ شمسی است. در حال حاضر سامانه‌هایی جهت پرداخت مالیات تدارک دیده شده‌اند که اشخاص مشمول پرداخت مالیات (مودیان مالیاتی) با مراجعه به این سامانه‌ها و ارسال اظهارنامه‌های مالیاتی، مالیات خود را به اداره مالیات پرداخت می‌کنند.

برای کسب اطلاعات بیشتر در خصوص سامانه مودیان اشخاص حقیقی به وبلاگ کاربرد کامپیوتر مراجعه کنید.

• سال مالیاتی اشخاص حقوقی

ماده 155 قانون مالیات‌های مستقیم به مالیات اشخاص حقوقی (شرکت‌ها) نیز اشاره کرده است. مبدا محاسبه سال مالیاتی اشخاص حقوقی نیز از 1 فروردین تا آخر اسفند است. تفاوتی که در مبدا سال مالیاتی اشخاص حقوقی با سال مالیاتی اشخاص حقیقی وجود دارد، این است که چنانچه اشخاص حقیقی و حقوقی هر دو دارای سال مالی باشند و این دو مبدا با یکدیگر متفاوت باشند؛ مبدا محاسبه سال مالیاتی اشخاص حقوقی، همان سال مالی آن‌ها تا آخر اسفندماه همان سال در نظر گرفته می‌شود.

در حالی که چنین تبصره و ارفاقی برای شخصیت‌های حقیقی وجود ندارد. به عبارت دیگر چنانچه در اشخاص حقیقی مبدا سال مالی و سال مالیاتی متفاوت باشند، مبدا سال مالیاتی تغییر نمی‌کند و از همان 1 فروردین محاسبه می‌شود. همچنین اشخاص حقوقی تا 4 ماه بعد از پایان یافتن سال مالی جهت ثبت‌نام اظهارنامه مالیاتی و همینطور تقویم ترازنامه مهلت دارند.

سخن پایانی

در این مقاله از کاربرد کامپیوتر با عنوان سال مالیاتی چیست و چه تفاوتی با سال مالی دارد، توضیح داده شد که سال مالیاتی دوره‌ای است که در قانون مالیات‌های مستقیم برای اشخاص اعم از حقوقی و حقیقی در نظر گرفته شده است. اما سال مالی گزارشی از عملکرد یک‌ساله افراد و مجموعه‌ها برای بازبینی و مدیریت خود و مجموعه تحت سرپرستی آنان است.

این دو دارای تفاوت‌های متعددی هستند که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به اجباری بودن محاسبه سال مالیاتی و اختیاری بودن محاسبه سال مالی اشاره کرد. همچنین در محاسبه سال مالیاتی، نیاز به ارسال اظهارنامه به اداره مالیات است و تخطی از این موضوع، تخلف و در برخی از مواقع مصداق جرم است.

در حالی که در محاسبه سال مالی هیچ نیازی به ارسال اظهارنامه برای نهاد خاصی نیست و عدم محاسبه آن هم پیگرد قانونی نخواهد داشت. همچنین بین سال مالیاتی اشخاص حقیقی و حقوقی نیز تفاوت‌هایی وجود دارد که در مقاله فوق توضیحات آن ارائه شد.