اظهارنامه مالیاتی چیست ؟ کلیه سازمان ها و شرکت هایی که در حوزه های مختلف فعالیت می کنند، در پایان دوره مالی لازم است که یک اظهارنامه مالیاتی طبق اصول و قوانین مالیاتی تهیه و تنظیم کنند. اهمیت این موضوع برای مشاغل مختلف به ویژه فعالان اقتصادی به گونه ای است که عدم رعایت اصول آن و تهیه و تنظیم موارد مهم در اظهارنامه، باعث جریمه شدن آن کسب و کار خواهد شد.
اظهارنامه مالیاتی چیست؟
در واقع برای تعریف بهتر اظهارنامه مالیاتی می توان گفت که اظهارنامه دفترچه ای است که کارنامه عملکرد مالی شخص حقیقی یا حقوقی مشمول پرداخت مالیات را مشخص می کند. بدین صورت که در آن رویدادهای مالی به ترتیب وقوع، مستند بر مدارک و ادله قانونی، به صورت دقیق و حتی در صورت لزوم همراه با جزئیات درج می شود. خوشبختانه در طی سال های اخیر با توجه به این که سامانه سازمان امور مالیاتی به صورت آنلاین در اختیار عموم مردم قرار گرفته، برای تنظیم و بارگذاری آن دیگر نیازی به مراجعه حضوری آن نیست. بلکه می توانید در سایت این سازمان ثبت نام کرده و در پایان دوره مالی همان زمان اقدام به بارگذاری اطلاعات مختلفی از جمله ارسال لیست مالیات حقوق کارکنان، ارسال لیست بیمه حقوق، ارسال گزارش خرید و فروش فصلی، ارسال اظهارنامه مالیات بر ارزش افزوده و پارامتر آخر، ارسال اظهارنامه عملکرد است. در صورتی که در حوزه حسابداری فعالیت می کنید، همچنین در صورتی که در یک شرکت یا سازمان بزرگ فعالیت دارید؛ و با چالش های تنظیم و ارسال اظهارنامه مالیاتی روبرو هستید، تا انتهای این مقاله همراه ما باشید، تا با انواع اظهارنامه مالیاتی، مراحل تکمیل آن، و … آشنا شوید.
انواع اظهارنامه مالیاتی چیست ؟
اظهارنامه‌های مالیاتی به طور کلی به چندین دسته مختلف و ۶ گانه تقسیم می شوند. این تقسیم بندی کمک می کند که بتوانید به بهترین نحو و با دقت کافی اقدام به تنظیم و ارسال اظهارنامه مالیاتی کنید. انواع اظهارنامه مالیاتی به شرح زیر است:
- اظهارنامه مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی موضوع ماده ۱۱۰ قانون مالیات‌های مستقیم: این اظهارنامه که بر اساس قانون ۱۱۰ مالیات‌های مستقیم تعریف شده است، باید برای شرکت‌ها و اشخاص حقوقی مورد استفاده قرار بگیرد.
- اظهارنامه مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی گروه اول ماده ۹۵ قانون مالیات‌های مستقیم: برخی اشخاص حقوقی خاص مانند بانک‌ها، موسسات مالی و اعتباری و صندوق‌های سرمایه‌گذاری می‌توانند از این اظهارنامه مالیاتی استفاده کنند.
- اظهارنامه مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی گروه دوم ماده ۹۵ قانون مالیات‌های مستقیم: صندوق‌های بازنشستگی و بیمه تکمیلی و اشخاص حقیقی این چنینی که از مزایای مالیاتی خاص برخوردارند از این اظهارنامه مالیاتی استفاده می‌کنند.
- اظهارنامه مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی گروه سوم ماده ۹۵ قانون مالیات‌های مستقیم: صاحبان مشاغل کوچک که اشخاص حقیقی هستند، می‌توانند از این اظهارنامه مالیاتی استفاده کنند.
- اظهارنامه مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی با درآمد املاک: اشخاص حقیقی که درآمدشان از طریق املاک و مستغلات آنها است، باید از این اظهارنامه مالیاتی استفاده کنند.
- اظهارنامه مالیاتی مربوط به انحلال شرکت طبق ماده ۱۱۴ و ۱۱۶ قانون مالیات‌های مستقیم: کلیه شرکت‌هایی که در مراحل انحلال و خاتمه بخشیدن به فعالیت‌های مالی خود قرار دارند از این اظهارنامه مالیاتی استفاده می‌کنند.
مراحل ثبت نام الکترونیکی و ارسال اظهارنامه مالیاتی
در سال‌های اخیر و با الکترونیکی شدن بسیاری از فرایندها، تکمیل و تسلیم اظهارنامه مالیاتی نیز به صورت آنلاین انجام می‌پذیرد. بنابراین اشخاص حقیقی و حقوقی می‌توانند بدون حضور فیزیکی در محل، نسبت به تکمیل اظهارنامه مالیاتی خود به روش زیر اقدام نمایند:
مرحله اول: پیش ثبت نام الکترونیکی
برای این کار، ارائه کد اقتصادی الزامی است. پس از ثبت اطلاعات شرکت از جمله کد اقتصادی و تایید شماره همراهی که در سیستم اعلام شده است، باید کد پستی ۱٠ رقمی همراه با تاییدیه پستی در سیستم بارگذاری شود.
مرحله دوم: سنجیدن صحت اطلاعات وارد شده
پس از اینکه مرحله پیش ثبت نام الکترونیک انجام شد، بخشی از اطلاعاتی که طی آن مرحله ثبت شده‌اند از طریق منابع مختلفی مورد سنجش قرار می‌گیرند و راستی‌آزمایی می‌شوند. اگر صحت اطلاعات وارد شده تایید شد، ثبت نام به مرحله بعد می‌رود، در غیر این صورت عدم صحت اطلاعات به شماره همراه ثبت شده از طریق پیامک اطلاع‌رسانی می‌شود.
مرحله سوم: تولید اطلاعات کاربری و ارسال آن
اگر اطلاعات وارد شده در مرحله اول صحیح و مورد تایید سامانه باشد، یک نام کاربری و رمز عبور ایجاد و به شماره همراه ثبت شده در سیستم ارسال می‌شود.
مرحله چهارم: انجام ثبت نام در سامانه
پس از ارسال نام کاربری و رمز عبور می‌توانید از طریق آن به سامانه وارد شوید و اطلاعات اقتصادی را در آن تکمیل نمایید.
مرحله پنجم: انجام اعتبارسنجی
در این مرحله اطلاعات وارد شده با پرونده‌های فیزیکی مطابقت داده شده و پس از اعتبارسنجی و تایید اعتبار، وارد مرحله ارسال اظهارنامه می‌شود. در غیر این صورت عدم تطابق اطلاعات از طریق پیامک اطلاع رسانی خواهد شد.
مراحل تکمیل اظهارنامه مالیاتی
با استفاده از تکمیل و ارسال اظهارنامه مالیاتی می توانید تا حد زیادی شاهد کاهش مالیات پرداختی پس از پایان دوره مالی خواهید بود. برای تکمیل اظهار نامه ابتدا باید وارد سایت www.tax.gov.ir شده و سپس در آن ثبت نام کنید. پس از انجام مراحل پیش ثبت نام، یک کد اقتصادی و کد رهگیری برای شما ارسال خواهد شد که متعلق به خود شماست و از آن برای پیگیری مراحل بعدی می توانید استفاده کنید. درمرحله بعدی باید اطلاعات پیش ثبت نام را تایید کنید. با این کار پاکت نامه ای که حاوی اطلاعات کاربری شماست، به اکانت شما ارسال می شود. پس از ثبت نام شماره اقتصادی و تایید اطلاعات ثبت نام می توانید مراحل دریافت و تکمیل اظهارنامه الکترونیک را انجام دهید. پس از این که کد رهگیری را به همراه اظهار نامه تکمیل شده در سایت ذکر شده بارگذاری کردید، قبوض پرداختی برای شما ارسال خواهد شد. برای تکمیل و ارسال مدارک به طور کامل ابتدا باید قوانین سایت و مالیاتی را با تیک زدن فعال کنید. سپس روی گزینه ثبت نام کلیک کنید. توجه داشته باشید که ابتدا بازه زمانی پرداخت مالیات که معمولا به صورت سالیانه است، را انتخاب کنید. زمان تکمیل کردن قسمت ها و پارامترهای مختلف اظهارنامه توجه داشته باشید که اطلاعات را به صورت کامل و جامع وارد کنید. این مرحله از بروز بسیاری از مشکلات احتمالی جلوگیری می کند. یکی از بهترین ویژگی ها و مزایایی که امروزه در اختیار کاربران و افراد حقوقی و حقیقی مختلف قرار گرفته، قابلیت دریافت و پرداخت قبض به صورت آنلاین و الکترونیکی است. علاوه بر این، در صورتی که اطلاعات، دانش یا تجربه کافی برای تکمیل و بار گذاری اظهارنامه مالیاتی از کسب و کار خود را ندارید، می توانید از کارشناسان حقوقی مجموعه کاربرد کامپیوتر کمک بگیرید. کارشناسان این مجموعه به دلیل آشنا بودن با قوانین مالیاتی سعی بر کاهش پرداخت مالیات توسط اشخاص حقیقی و حقوقی و فعال در مشاغل و کسب و کارهای مختلف دارند.
همچنین کاربرد کامپیوتر ارائه‌دهنده انواع نرم افزارهای حسابداری از قبیل نرم افزار مالی حسابداری، نرم افزار انبارداری، نرم افزار اتوماسیون اداری و … است.
اطلاعاتی که ملزم به ذکر آنها در اظهارنامه مالیاتی هستید
اطلاعات مهمی وجود دارند که هر شخصی که قصد تکمیل اظهارنامه مالیاتی و ارسال آن را دارد، باید آنها را در اظهارنامه مالیاتی خود ذکر کند. این اطلاعات باید صحیح باشند و در صورت عدم صحت اطلاعات وارد شده، اظهارنامه از اعتبار برخوردار نخواهد بود. این اطلاعات عبارتند از:
- نام کاربری و رمز عبوری که به طور محرمانه از طریق اداره دارایی ارسال شده است.
- ورود اطلاعات هویتی از طریق پاسخ به پرسش‌های اظهارنامه موجود در سامانه
- ثبت اطلاعات حسابداری در اظهارنامه
- ثبت اطلاعات سود و زیان شرکت در اظهارنامه
- ثبت تمام اطلاعات مربوط به ترازنامه شرکت
- ثبت اقلامی که معاف از مالیات هستند
- در صورت وجود هرگونه مغایرت اختلاف در ترازنامه، رفع کردن آن
- تطبیق مبلغ درآمد مندرج در اظهارنامه مالیاتی با اظهارنامه ارزش افزوده و گزارش فصلی
- ارسال اظهارنامه از طریق سامانه و دریافت کد رهگیری برای پیگیری‌های بعدی
امکان اصلاح اظهارنامه پس از ارسال و تسلیم به اداره مالیات
تا یک ماه پس از ارسال و تسلیم اظهارنامه مالیاتی به سازمان امور مالیاتی کشور، امکان اصلاح اطلاعات درج شده و یا افزودن اطلاعات به آن توسط مودیان وجود دارد. بنابراین توصیه می‌شود مودیان در زمان تعیین شده و پیش از اتمام مهلت، بتوانند اظهارنامه مالیاتی خود را تسلیم نمایند تا در صورت مغایرت اطلاعات و یا ناقص بودن آنها بتوانند ظرف مدت یک ماه اظهارنامه را اصلاح کنند.
مدارک مورد نیاز تکمیل اظهار نامه مالیاتی چیست؟
به منظور تکمیل اظهارنامه لازم است که اسناد و مدارکی را در سایت بارگذاری کنند. مدارک مورد نیاز برای تکمیل اظهار نامه به شرح زیر است:
- مدارک شرکت از جمله اساسنامه، شرکت نامه و آخرین تغییرات اساسنامه و موضوع فعالیت شرکت.
- گواهی ترازنامه اشخاص حقیقی یا حقوقی.
- گواهی های گردش حساب ممهور به مهر شعبه شرکت یا موسسه.
- صورت بهای تمام شده کالاها یا خدماتی که ساخته شده و به فروش رفته است
- شماره ثبت دفاتر قانونی و کد رهگیری
چه افرادی باید اظهارنامه مالیاتی پر کنند؟
همان طور که در ابتدای مقاله ذکر شد، برای تکمیل و ارسال اظهارنامه مالیاتی کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی که به نوعی فعالیت اقتصادی به صورت گسترده یا حتی کوچک دارند؛ لازم است که اظهار نامه مالیاتی پر کنند. به طور کلی می توان گفت تکمیل اظهار نامه مالیاتی به افراد زیر تعلق می گیرد:
- کلیه شخصیت های حقیقی که در ایران مشغول به فعالیت هستند. این افراد از مالیات معاف نیستند.
- کلیه شخصیت های حقوقی مانند ناشران که در ایران مشغول به فعالیت هستند، از پرداخت مالیات معاف نیستند.
- کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی که خارج از کشور ایران زندگی می کنند و اقامت دارند اما درآمد آن ها از داخل ایران تامین می شود.
- همه اتباع غیر ایرانی (اعم از اشخاص حقیقی یا اشخاص حقوقی) که درآمد آن ها در ایران تامین می شود.
- همه اشخاص حقیقی که در خارج از ایران مشغول کار و فعالیت هستند.
- کلیه شهرداری های کشور و فعال در مناطق مختلف و همچنین تمامی سازمان های زیر مجموعه شهرداری و فعال در استان های کشور
- تمامی نهادها و سازمان هایی که از بودجه ای که دولت به آن ها در یک دوره مالی مشخص تخصیص داده است استفاده می کنند.
- همه وزارت خانه ها و موسسات مالی، غیر مالی، اعتباری و … .
- کلیه شرکت های تعاونی دانشجویان و دانش آموزان، کارگران، عشایر و صیادان.
زمان بررسی اظهارنامه مالیاتی
۱۲ ماه پس از ارسال اظهارنامه مالیاتی به اداره دارایی طبق ماده ۱۵۶ قانون مالیات‌های مستقیم اداره دارایی مکلف است تا به اظهارنامه تسلیم شده رسیدگی نماید. اداره دارایی پس از رسیدگی در بازه زمانی تعیین شده، اظهارنامه مالیاتی را با اطلاعات و مستندات وارد شده توسط مودیان تطبیق داده و برگه تشخیص را صادر کند. مدت زمانی که اداره مالیات فرصت دارد تا برگه تشخیص را به مودیان ابلاغ نماید حدود ۳ ماه است. پس از ابلاغ برگه، مودیان می‌توانند در زمان قانونی تعیین شده نسبت به آن اعتراض کنند تا اعتراض آنها در کمیسیون مورد بررسی قرار بگیرد.
جریمه عدم تسلیم اظهارنامه مالیاتی به سازمان امور مالیاتی کشور
طبق ماده ۱۹۲ قانون اگر اظهارنامه مالیاتی در ماه‌های پایانی سال مالیاتی و حداکثر تا ۴ ماه پس از آن، تسلیم اداره دارایی نشود و کد رهگیری آن دریافت نشود، عواقبی برای مودیان در بر خواهد داشت. از جمله این که ۳٠ درصد میزان مالیات تعیین شده و پرداخت نشده برای اشخاص حقوقی و ۱٠ درصد برای اشخاص حقیقی، شامل جریمه خواهد شد. این جریمه غیر قابل بخشش خواهد بود. حتی اشخاص حقیقی یا حقوقی که موسسات و یا دفاتر و شرکت‌های آنها هیچگونه فعالیتی نداشته است، از تکمیل اظهارنامه مالیاتی معاف نخواهند بود، بلکه باید اظهارنامه خود را به صورت برگه سفید و همراه با مدارک عدم فعالیت مالی، به اداره دارایی تحویل دهند تا مشمول جریمه نشوند. حتی در صورتی که اطلاعات وارد شده در اظهارنامه مالیاتی تسلیم شده اشتباه و یا ناقص باشند و مودیان برای اصلاح آنها اقدامی انجام نداده باشند، به منزله تخلف تلقی می‌شود و باز هم شامل جریمه خواهند شد.
دفاتر قانونی و تسلیم اظهارنامه مالیاتی مودیان
کلیه کسانی که مشمول پرداخت مالیات هستند، باید بتوانند با دفاتر قانونی کار کنند و نحوه تنظیم آنها را بدانند، زیرا مالیات مودیان از طریق همین دفاتر است که تعیین می‌شود. این دفاتر قانونی برای مشمولان پرداخت مالیات شامل دفتر روزنامه، دفتر کل و دفتر دارایی می‌شوند. هر یک از این دفاتر مخصوص یک عملیات خاص هستند و تکمیل تمام آنها الزامی است.
در دفتر روزنامه تمام عملیات‌های مالی با جزئیات از جمله مبلغ دریافت یا پرداخت شده، تاریخ و طرف معامله آن به دقت ثبت می‌شوند. این عملیات به ترتیب تاریخ وقوع در دفتر روزنامه ثبت خواهند شد. خلاصه دفتر روزنامه به صورت هفتگی توسط مودیان در دفتر کل ثبت می‌شود، یعنی تمام عملیات خرید و فروش را به صورت هفتگی در دفتر کل خلاصه می‌کنند. در دفتر دارایی نیز تمام دارایی‌های شرکت شامل دارایی‌های منقول و غیرمنقول ثبت می‌شوند و این فرایند باید تا پایان فروردین سال بعد توسط مودیان انجام پذیرد.
برای خرید نرم افزار دارایی ثابت به بخش محصولات سایت مراجعه کنید.
در صورت عدم مطابقت سال مالیاتی با سال مالی اظهارنامه مالیاتی را چه زمان می‌توان ارسال کرد؟
سال مالی مدت زمانی کاملاً مشخص است که طی آن مدت زمان، تمام فعالیت‌های مالی شرکت ثبت می‌شوند و مورد بررسی قرار می‌گیرند. این سال یک تاریخ شروع و پایان معین و مشخص دارد. در انتهای سال مالی باید تمام اطلاعات ثبت شده مالی به صورت یک گزارش کامل به اداره دارایی ارائه شوند. در صورتی که سال مالی آن شرکت و سال مالیاتی با هم مطابقت نداشته باشند، مبنای تعیین مالیات سال مالی است نه سال مالیاتی. در این صورت مودیان موظفند اظهارنامه مالیاتی خود را حداکثر تا پایان تیر ماه یعنی تا چهار ماه پس از پایان سال مالی، از طریق سامانه سازمان امور اقتصادی و دارایی ارسال و تسلیم نمایند.
سخن پایانی
اظهارنامه مالیاتی اظهارنامه‌ای است که بر طبق فعالیت‌های مالی شرکت در یک سال مالی تنظیم می‌شود و اطلاعات مندرج در آن باید اعتبارسنجی شوند و در صورت تایید صحت آنها، مالیاتی که مشمول مودیان حقیقی و حقوقی می‌شود، بررسی و تعیین خواهد شد. در صورت عدم تطابق، اطلاعات اشتباه و تایید نشدن آنها و یا عدم تسلیم به موقع اظهارنامه مالیاتی، مودیان حقیقی و حقوقی مشمول جریمه می‌شوند. بنابراین توصیه می‌شود در زمان مقرر شده، اظهارنامه خود را به اداره دارایی تسلیم نمایند. این کار در سال‌های اخیر از طریق سامانه اداره مالیات کشور و به صورت الکترونیکی انجام پذیر است.
اظهارنامه مالیاتی یک گزارش رسمی است که توسط افراد حقیقی و حقوقی در پایان دوره مالی تهیه می‌شود. این گزارش جزئیات درآمدها، هزینه‌ها، دارایی‌ها، بدهی‌ها و سایر اطلاعات مالی مرتبط با فرد یا سازمان را شامل می‌شود. هدف این گزارش ارائه اطلاعات کامل و دقیق به ادارات مالیاتی برای محاسبه مالیات مستحق و تنظیم تسویه‌نامه مالیاتی است.
انواع اظهارنامه مالیاتی چه مواردی را پوشش می‌دهند؟
انواع اظهارنامه مالیاتی شامل:
- اظهارنامه مالیاتی عملکرد مودی حقیقی
- اظهارنامه مالیاتی مودی حقوقی
- اظهارنامه مشاغل خودرویی
- اظهارنامه مالیات بر ارث
- اظهارنامه مالیات بر املاک و مستغلات
- اظهارنامه انحلال شرکت
- اظهارنامه حبس، نذر و وقف
- اظهارنامه مالیات بر ارزش افزوده
چه افرادی باید اظهارنامه مالیاتی پر کنند؟
تقریباً همه اشخاص حقیقی و حقوقی که در فعالیت‌های اقتصادی شرکت دارند باید اظهارنامه مالیاتی پر کنند. این شامل افراد حقیقی مشغول به کار، شرکت‌ها، تعاونی‌ها، سازمان‌ها، واحدهای اقتصادی و غیره می‌شود.
مراحل تکمیل اظهارنامه مالیاتی چگونه است؟
مراحل تکمیل اظهارنامه مالیاتی عمدتاً شامل:
- ثبت نام و دریافت کد اقتصادی از سایت اداره امور مالیاتی.
- تأیید و تکمیل اطلاعات پیش‌ثبت‌نام در سایت.
- دریافت کد رهگیری و ارسال اطلاعات اظهارنامه مالیاتی.
- بارگذاری اظهارنامه و مدارک مربوطه.
- تایید اطلاعات و پرداخت مالیات.
- دریافت قبض پرداختی و تسویه‌نامه مالیاتی
