در پایان هر سال مالی، یکی از دغدغه‌های اصلی اشخاص حقیقی و حقوقی، تهیه و ارسال اظهارنامه مالیات عملکرد است. این فرآیند نه تنها یک تکلیف قانونی محسوب می‌شود، بلکه می‌تواند نقش تعیین‌کننده‌ای در تعیین میزان مالیات پرداختی و حتی وضعیت حسابرسی داشته باشد. بسیاری از صاحبان کسب‌وکار، به‌ویژه اشخاص حقیقی، به دلیل ناآگاهی از نحوه تکمیل صحیح فرم‌ها یا نداشتن اطلاعات مالی منسجم، در ارائه به‌موقع اظهارنامه دچار چالش می‌شوند.
برای اشخاص حقوقی نیز، تنظیم اظهارنامه مالیات عملکرد، نیازمند دقت در گزارش‌گیری، بررسی هزینه‌ها، درآمدها و انطباق با آیین‌نامه‌های مالیاتی است. در عین حال، اظهارنامه مالیات عملکرد اشخاص حقیقی با ویژگی‌ها و ساده‌سازی‌های متفاوتی همراه است که آن را از فرم‌های مخصوص شرکت‌ها متمایز می‌کند. اگرچه سازمان امور مالیاتی هر ساله فرصت محدودی را برای این کار تعیین می‌کند، اما دانستن نحوه ارسال اظهارنامه مالیات عملکرد می‌تواند از بروز جرایم مالیاتی جلوگیری کند و فرآیند را برای مودیان تسهیل کند.
در این مطلب تلاش کرده‌ایم تا نگاهی جامع، شفاف و قابل استفاده به اظهارنامه مالیات عملکرد در سال ۱۴۰۴ داشته باشیم؛ از تفاوت‌های مهم میان اشخاص حقیقی و حقوقی گرفته تا نکات ریز اجرایی در ارسال دقیق و قانونی آن.
اظهارنامه مالیات عملکرد چیست و چه کسانی مشمول آن هستند؟
اظهارنامه مالیات عملکرد در واقع گزارشی است که مودیان مالیاتی – اعم از اشخاص حقیقی و حقوقی – باید سالانه به سازمان امور مالیاتی کشور ارائه دهند. این گزارش حاوی اطلاعاتی درباره درآمد، هزینه، سود و زیان، و سایر اقلام مالی کسب‌وکار است که بر اساس آن، مالیات سالانه تعیین می‌شود.
برای اشخاص حقیقی که دارای فعالیت اقتصادی مستقل هستند، مانند پزشکان، فروشندگان، یا فعالان مشاغل خانگی، تکمیل و ارسال اظهارنامه مالیات عملکرد اشخاص حقیقی به منزله ثبت رسمی درآمد سالانه نزد سازمان مالیاتی است. عدم ارائه این گزارش در موعد مقرر، نه تنها مشمول جریمه می‌شود، بلکه امکان بهره‌مندی از معافیت‌های قانونی را نیز از بین می‌برد.
از سوی دیگر، اظهارنامه مالیات عملکرد اشخاص حقوقی که برای شرکت‌ها، مؤسسات و سازمان‌ها تعریف می‌شود، باید با دقت بیشتری تنظیم شود. شرکت‌ها موظف‌اند ترازنامه، حساب سود و زیان و جزئیات فعالیت‌های مالی خود را طبق استانداردهای حسابداری ارائه دهند. این اظهارنامه معمولاً پیچیده‌تر از نوع حقیقی است و نیاز به هماهنگی با حسابداران یا استفاده از ابزارهای حرفه‌ای دارد.
در سال‌های اخیر، به‌کارگیری نرم‌افزارهای مالی مناسب برای ثبت و نگهداری اطلاعات، نقش مهمی در تسهیل تهیه اظهارنامه ایفا کرده‌اند. اگر تاکنون برای کسب‌وکار خود اقدام به خرید سیستم حسابداری نکرده‌اید، بهتر است هرچه زودتر این خلا را جبران کنید. این ابزارها نه تنها نظم مالی را افزایش می‌دهند، بلکه ریسک خطا در محاسبه مالیات را به حداقل می‌رسانند.
اظهارنامه مالیات عملکرد اشخاص حقیقی؛ چه کسانی باید ارائه دهند؟
در نگاه اول، ممکن است به نظر برسد که ارسال اظهارنامه مالیات عملکرد اشخاص حقیقی فقط مختص صاحبان کسب‌وکارهای بزرگ است، اما واقعیت این است که بسیاری از مشاغل کوچک و حتی فریلنسرها نیز موظف به تکمیل این فرم هستند. طبق قوانین مالیاتی، هر فردی که در قالب یک فعالیت اقتصادی مستقل درآمدزایی می‌کند، موظف است سالانه وضعیت مالی خود را از طریق اظهارنامه مالیات عملکرد به سازمان امور مالیاتی اعلام کند.
این افراد شامل صاحبان مغازه‌ها، پزشکان، وکلا، آرایشگران، فروشندگان اینترنتی، فعالان حوزه تولید محتوا و حتی برخی مشاغل خانگی می‌شوند. حتی اگر میزان درآمد فرد پایین باشد، ارائه این گزارش الزامی است و عدم انجام آن می‌تواند منجر به جریمه و محرومیت از معافیت‌های قانونی شود.
برای پر کردن این فرم‌ها، لازم نیست حتماً حسابدار باشید. اگر سیستم مالی شما از ابتدا منظم باشد، می‌توانید با ابزارهای مناسب، تمام اطلاعات مالی‌تان را طبقه‌بندی و ثبت کنید. در این مسیر، استفاده از یک نرم‌افزار حسابداری بازرگانی می‌تواند کمک بزرگی باشد؛ چرا که این نوع نرم‌افزارها امکان ثبت هزینه‌ها، درآمدها و صورت‌حساب‌های فروش را با دقت بالا فراهم می‌کنند.
تهیه و ارسال اظهارنامه برای اشخاص حقیقی ممکن است در ابتدا پیچیده به نظر برسد، اما با شناخت دقیق فرایند و داشتن مستندات مالی منظم، می‌توان از مزایای قانونی بهره‌مند شد و دغدغه‌ای بابت ممیزی نداشت.
اظهارنامه مالیات عملکرد اشخاص حقوقی؛ چه شرایطی دارند؟
اظهارنامه مالیات عملکرد اشخاص حقوقی یکی از مهم‌ترین ابزارهای ارتباط رسمی میان شرکت‌ها و سازمان امور مالیاتی است. همه شرکت‌ها، مؤسسات، تعاونی‌ها و دیگر واحدهای حقوقی که در طول سال مالی فعالیت اقتصادی داشته‌اند، موظف‌اند گزارش دقیقی از وضعیت مالی خود را در قالب اظهارنامه عملکرد، ارسال کنند.
این نوع اظهارنامه باید شامل ترازنامه، حساب سود و زیان، صورت گردش وجوه نقد، جدول استهلاک دارایی‌ها و گزارش فعالیت‌های مالیاتی باشد. حتی شرکت‌هایی که در طول سال فعالیتی نداشته‌اند، باید اظهارنامه سفید ارائه دهند تا از جریمه‌های مالیاتی جلوگیری شود.
یکی از چالش‌های رایج شرکت‌ها در ارائه این اظهارنامه، نظم‌بخشی به اطلاعات مالی در طول سال است. به‌ویژه شرکت‌هایی که فعالیت تولیدی دارند، به دلیل پیچیدگی‌های موجود در ثبت هزینه‌های مواد اولیه، حقوق نیروی انسانی، استهلاک ماشین‌آلات و محاسبه بهای تمام‌شده، نیازمند سیستم دقیق‌تری هستند. در چنین شرایطی، استفاده از یک نرم‌افزار حسابداری تولیدی می‌تواند فرآیند تهیه اظهارنامه را به‌شدت ساده‌تر و دقیق‌تر کند.
در نظر داشته باشید که سازمان امور مالیاتی معمولاً با دقت بیشتری به اظهارنامه مالیاتی اشخاص حقوقی رسیدگی می‌کند. بنابراین، شفافیت در ارائه اطلاعات و رعایت اصول استاندارد حسابداری، نه تنها موجب کاهش ریسک ممیزی می‌شود، بلکه امکان بهره‌مندی از مشوق‌ها و معافیت‌های مالیاتی را نیز فراهم می‌کند.
مهلت ارسال اظهارنامه مالیات عملکرد در سال ۱۴۰۴
یکی از مهم‌ترین نکاتی که مودیان حقیقی و حقوقی باید در نظر بگیرند، مهلت ارسال اظهارنامه مالیات عملکرد است. طبق تقویم مالیاتی اعلام‌شده از سوی سازمان امور مالیاتی کشور، آخرین مهلت تسلیم اظهارنامه عملکرد برای اشخاص حقیقی تا پایان ۳۱ خرداد و برای اشخاص حقوقی تا پایان چهار ماه پس از پایان سال مالی شرکت‌ها خواهد بود.
با توجه به جریمه‌های سنگین مالیاتی که برای تأخیر در ارسال یا عدم ارائه اظهارنامه در نظر گرفته شده، برنامه‌ریزی برای تهیه زودهنگام این گزارش مالی اهمیت زیادی دارد. متأسفانه بسیاری از مودیان، به‌ویژه کسب‌وکارهای کوچک و متوسط، تهیه اظهارنامه را تا روزهای پایانی به تعویق می‌اندازند و همین موضوع باعث اشتباه در محاسبه و حتی محرومیت از برخی معافیت‌ها می‌شود.
برای پیشگیری از چنین مشکلاتی، استفاده از ابزارهای هوشمند و نرم‌افزارهای مالیاتی که امکان یادآوری مهلت‌ها، ثبت دقیق اطلاعات و اتصال مستقیم به سامانه‌های مالیاتی را دارند، راه‌گشا است. به‌عنوان مثال، انتخاب بهترین نرم‌افزار سامانه مودیان می‌تواند فرآیند ثبت و ارسال اظهارنامه را ساده‌تر و سریع‌تر کند؛ به‌خصوص برای شرکت‌هایی که موظف‌اند اطلاعات خود را در سامانه مودیان مالیاتی نیز بارگذاری کنند.
بهتر است از همین حالا مستندات مالی خود را آماده کرده و تقویم مالیاتی را در اولویت برنامه کاری‌تان قرار دهید. به‌موقع ارسال کردن اظهارنامه، نه فقط یک الزام قانونی، بلکه نشانه‌ای از اعتبار و انضباط مالی کسب‌وکار شماست.
نحوه ارسال اظهارنامه مالیات عملکرد به زبان ساده
نحوه ارسال اظهارنامه مالیات عملکرد برای بسیاری از مودیان به‌ویژه اشخاص حقیقی، ممکن است در نگاه اول پیچیده به نظر برسد. اما اگر مراحل را به‌درستی بشناسید و اسناد مالی‌تان را از قبل آماده کرده باشید، این فرآیند را می‌توان به سادگی طی کرد. برای ارسال اظهارنامه، باید مراحل زیر را دنبال کنید:
- ورود به سامانه tax.gov.ir و ثبت‌نام (در صورت نداشتن حساب کاربری)
- انتخاب نوع مودی (حقیقی یا حقوقی) و فرم مرتبط با اظهارنامه مالیات عملکرد
- وارد کردن اطلاعات مالی شامل: میزان درآمد سالانه، هزینه‌ها و استهلاک، سود یا زیان خالص، بدهی‌ها و دارایی‌های ثابت، بررسی نهایی اطلاعات و ارسال الکترونیکی اظهارنامه و دریافت و ذخیره رسید نهایی ارسال
در صورتی که از نرم‌افزار حسابداری استفاده می‌کنید، استخراج این اطلاعات آسان‌تر خواهد بود. بیشتر نرم‌افزارهای معتبر، گزارش‌های مالی موردنیاز برای اظهارنامه را به‌صورت خودکار تولید می‌کنند. این موضوع، ریسک اشتباه در پر کردن فرم‌ها را کاهش می‌دهد.
نکته مهم اینجاست که حتی در صورت نداشتن فعالیت اقتصادی در طول سال، باز هم باید اظهارنامه صفر ارسال شود تا مشمول جریمه نشوید.
مدارک موردنیاز برای ارسال اظهارنامه مالیات عملکرد
تهیه و جمع‌آوری مدارک پیش از شروع فرآیند تکمیل اظهارنامه مالیات عملکرد، باعث صرفه‌جویی در زمان و جلوگیری از اشتباهات احتمالی می‌شود. نوع مدارک ممکن است با توجه به حقیقی یا حقوقی بودن مودی کمی تفاوت داشته باشد، اما برخی اسناد برای همه ضروری هستند.
در ادامه فهرستی از مدارک موردنیاز برای تهیه اظهارنامه آورده شده است:
- گزارش کامل درآمد سالانه
- فاکتورهای خرید و فروش
- لیست هزینه‌های قابل قبول مالیاتی (حقوق و دستمزد، اجاره، هزینه بیمه و…)
- ترازنامه (برای اشخاص حقوقی)
- صورت سود و زیان سالانه
- اطلاعات مربوط به دارایی‌های ثابت، بدهی‌ها و سرمایه
- اظهارنامه سال گذشته (برای مقایسه و تطبیق در صورت نیاز)
- اطلاعات هویتی مودی (شامل کد اقتصادی، شناسه ملی یا کد ملی)
- کد رهگیری ثبت‌نام در سامانه مودیان مالیاتی
در صورتی که کسب‌وکار شما با حجم بالایی از تراکنش‌ها و هزینه‌ها مواجه است، داشتن سیستم مالی یکپارچه اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. ثبت به‌موقع این اطلاعات در طول سال، هنگام تهیه اظهارنامه عملکرد کمک زیادی به شما می‌کند و از بروز خطا جلوگیری خواهد کرد.
اگر این مدارک را از قبل آماده و منظم کرده باشید، تکمیل اظهارنامه زمان زیادی از شما نمی‌گیرد و می‌توانید آن را به‌موقع و بدون استرس ارسال کنید.
جمع‌بندی| ارسال اظهارنامه مالیات عملکرد را به‌موقع و دقیق انجام دهید
ارسال به‌موقع و دقیق اظهارنامه مالیات عملکرد نه تنها یک تعهد قانونی است، بلکه نشانه‌ای از نظم مالی و شفافیت در فعالیت اقتصادی شماست. چه به‌عنوان شخص حقیقی و چه حقوقی، شناخت دقیق الزامات قانونی، جمع‌آوری مدارک و استفاده از ابزارهای مناسب، می‌تواند این فرآیند را ساده‌تر و ایمن‌تر کند.
اگرچه تهیه اظهارنامه در نگاه اول پیچیده به نظر می‌رسد، اما با آمادگی قبلی و مشورت با متخصصان مالیاتی، می‌توان آن را بدون دغدغه انجام داد. تأخیر یا خطا در ارسال، هزینه‌های قابل‌توجهی در پی دارد؛ پس بهتر است این موضوع را در اولویت قرار دهید.
