حسابداری تعهدی یکی از روش‌های اصلی حسابداری است که در آن درآمدها و هزینه‌ها براساس زمان تحصیل یا تحقق آن‌ها، به‌جای زمان وصول یا پرداخت، شناسایی و ثبت می‌شوند. از این روش به‌کارگیری اصول محاسباتی کامل برای رویدادهای مالی، مانند فروش کالا یا ارائه خدمات استفاده می‌شود. همچنین هدف این روش ارائه گزارش‌های مالی دقیق و صحیح برای تصمیم‌گیری‌های مدیریتی و ارزیابی عملکرد شرکت‌هاست؛ برای مثال میتوان به فروش کالا یا ارائه خدمات به مشتریان در زمانی اشاره کرد که کالا تحویل داده یا خدمتی ارائه شود، نه زمانی که پرداختی دریافت شود. این امر به مدیران اجازه می‌دهد با توجه به عملکرد واقعی شرکت، تصمیم‌های بهتری درباره مدیریت مالی بگیرند و بودجه را بهبود بخشند.
همچنین هزینه‌ها در زمانی که واقعیت ایجاد یا تحقق آن‌ها رخ داده باشد، شناسایی و ثبت می‌شوند. به عبارت دیگر، زمانی که کالاها تحویل گرفته شده و خدمات ارائه شده باشند، هزینه‌های مرتبط با آن‌ها ثبت می‌شود. این روش به مدیران امکان می‌دهد هزینه‌های واقعی تولید یا ارائه کالا یا خدمات را به‌دقت بررسی کنند و کنترل و عملکرد شرکت را بهبود بخشند.
مزایای حسابداری تعهدی
از مزایای حسابداری تعهدی میتوان به دقت بالا در گزارش‌های مالی، تصویر دقیق‌تر از عملکرد شرکت، ارائه اطلاعات مفیدتر برای تصمیم‌گیری‌های مدیریتی و افزایش اعتبار و اطمینان سرمایه‌گذاران اشاره کرد. با این حال این روش از پیچیدگی فزاینده معاملات تجاری و تمایل به اطلاعات مالی دقیق‌تر ناشی می‌شود. فروش اعتباری و پروژه‌هایی که جریان‌های درآمدی را در دوره‌ای طولانی فراهم می‌کنند بر وضعیت مالی شرکت در زمان معامله تأثیر می‌گذارند؛ بنابراین منطقی است چنین رویدادهایی در صورت‌های مالی در همان دوره گزارشگری که این معاملات رخ می‌دهد نیز منعکس شوند. به عبارت دیگر تحت حسابداری تعهدی، شرکت‌ها بازخوردی سریع از جریان‌های نقدی ورودی و خروجی مورد انتظار خود دارند که مدیریت منابع فعلی و برنامه‌ریزی برای آینده را برای کسب‌وکارها آسان‌تر می‌کند.
به‌طورکلی، حسابداری تعهدی به‌دلیل ارائه اطلاعات دقیق و مطمئن برای تصمیم‌گیری‌های مدیریتی و سرمایه‌گذاری، به‌عنوان یک روش حسابداری مورد توجه سازمان‌ها و شرکت‌های دولتی قرار گرفته است و بهبود عملکرد مالی و ارتباطات مالی را تسهیل می‌کند.
حسابداری تعهدی چگونه کار می‌کند؟
به‌کمک این روش میتوان جریان‌های نقدی ورودی یا خروجی فعلی و آتی با هم ترکیب کرد تا تصویر دقیق‌تری از امور مالی جاری و بلندمدت یک شرکت ارائه شود. حسابداری تعهدی از اصل تطبیق پیروی می‌کند که نشان می‌دهد درآمدها و هزینه‌ها باید در همان دوره ثبت شوند. همچنین حسابداری تعهدی از سوی استانداردهای بین‌المللی گزارشگری مالی (IFRS) و اصول پذیرفته شده حسابداری (GAAP) تشویق می‌شود؛ درنتیجه، این روش حسابداری استاندارد برای بیشتر شرکت‌ها به جز برای مشاغل بسیار کوچک و افراد فراهم شده است.
انتخاب روش حسابداری مناسب
درحالی‌که حسابداری نقدی گزینه مناسبی است و بیشتر برای مشاغل کوچک‌تر مناسب است، حسابداری تعهدی دید جامع‌تری از سلامت مالی یک شرکت ارائه می‌دهد. با پیروی از این روش حسابداری می‌توانید صورت‌های مالی دقیق‌تری تهیه کنید که می‌تواند برای اطلاع‌رسانی تصمیمات استراتژیک در سازمان استفاده شود.
تفاوت حسابداری تعهدی و حسابداری نقدی
درحالی‌که حسابداری تعهدی پرکاربردترین روش حسابداری است، برخی مشاغل ترجیح می‌دهند از حسابداری بر مبنای نقدی استفاده کنند. حسابداری نقدی روشی از حسابداری است که در آن درآمد تنها درصورت دریافت وجه نقد ثبت می‌شود و هزینه‌ها پس از پرداخت‌های نقدی ثبت می‌شوند. تفاوت اصلی بین حسابداری تعهدی و نقدی در زمان ثبت معاملات است. حسابداری تعهدی درآمد و هزینه‌ها را به‌محض وقوع معاملات شناسایی می‌کند؛ درحالی‌که حسابداری نقدی این معاملات را تا زمانی که پول تغییر نکند شناسایی نمی‌کند. حسابداری نقدی ساده‌تر است؛ زیرا سازمان‌ها تنها باید معاملات را هنگام مبادله وجه نقد ثبت کنند. با این حال، برای بیشتر شرکت‌ها، این روش دیدگاه دقیقی از سلامت مالی ارائه نمی‌دهد.
مبنای نقدی اصلاح‌شده چیست؟
مبنای نقدی تعدیل‌شده روشی از حسابداری است که از ویژگی‌های مبنای نقدی و تعهدی حسابداری استفاده می‌کند و ترکیبی از انواع است. صورت‌های مالی با استفاده از مبنای نقدی حسابداری با اضافه شدن تعدیلات تعهدی تهیه می‌شوند.
تجدید سریع در حسابداری نقدی در مقابل حسابداری تعهدی
حسابداری بر مبنای نقدی تنها درآمد را هنگام دریافت وجه نقد و هزینه‌ها را هنگام پرداخت شناسایی می‌کند؛ برای مثال، یک فریلنسر تا زمانی که چکی را دریافت کند و از بانک تسویه نشده باشد درآمد را در دفاتر خود ثبت نمی‌کند. در حسابداری بر مبنای تعهدی، درآمد زمانی ثبت می‌شود که به دست می‌آید و هزینه‌ها در زمان وقوع ثبت می‌شوند. در سناریوی فریلنسر ممکن است پس از تکمیل پروژه، درآمد ثبت شود، حتی اگر چک هنوز وصول نشده باشد.
چرا از مبنای نقدی اصلاح‌شده استفاده کنیم؟
مبنای نقدی اصلاح‌شده سطح بیشتری از بینش را درباره وضعیت مالی شما فراهم می‌کند که نمی‌توانید تنها با استفاده از مبنای نقدی به دست آورید. حسابداری نقدی اصلاح‌شده نیز هزینه کمتری از حسابداری تعهدی دارد. اگر صاحب کسب و کار کوچکی هستید و از پول نقد استفاده می‌کنید، اما به اطلاعات بیشتری درباره موجودی خود نیاز دارید، مبنای نقدی اصلاح‌شده می‌تواند حد وسط مورد نیاز شما باشد.
اجرای حسابداری تعهدی در نهادهای دولتی
اجرای حسابداری تعهدی در نهادهای دولتی چالش‌های متعددی را به‌دلیل طبیعت منحصربه‌فرد عملیات و الزامات گزارش‌دهی مالی دولتی به وجود می‌آورد. برخی از این چالش‌ها عبارت‌اند از:
- پیچیدگی تراکنش‌ها: نهادهای دولتی معمولاً در تراکنش‌های مالی پیچیده از جمله کمک‌ها، مدارک و انتقالات بین دولتی شرکت دارند. اجرای حسابداری تعهدی نیازمند ثبت دقیق این تراکنش‌ها و برآورد تعهدات آینده است که به‌دلیل طبیعت متنوع آن‌ها چالش‌هایی به همراه دارد.
- محدودیت‌های بودجه‌ای: بودجه‌های دولتی معمولاً براساس نقدینگی تهیه می‌شوند و تمرکز بر جریانات فعلی نقدینگی و خروجی‌های آن است و نه تعهدات بلندمدت. اجرای حسابداری تعهدی ممکن است نیازمند سرمایه‌گذاری‌های قابل‌توجهی در آموزش کارکنان، زیرساخت‌های فناوری و بازطراحی سیستم‌ها باشد که ممکن است با محدودیت‌های بودجه‌ای مواجه شود.
- دسترسی به داده و کیفیت آن: حسابداری تعهدی بر اطلاعات مالی دقیق و به‌موقع برای اندازه‌گیری دارایی‌ها، تعهدات و درآمدها تکیه دارد. نهادهای دولتی ممکن است با چالش‌هایی در دسترسی به داده‌های مطمئن مواجه شوند؛ به‌ویژه در سیستم‌های مالی غیرمتمرکز یا پراکنده. اطمینان از کیفیت و سازگاری داده‌ها در سراسر بخش‌ها و نهادهای مختلف برای اجرای معنادار حسابداری تعهدی ضروری است.
- توانمندسازی: اجرای حسابداری تعهدی نیازمند توسعه ظرفیت داخلی در نهادهای دولتی و عبارت است از: آموزش کارکنان مالی، به‌روزرسانی سیاست‌ها و رویه‌های حسابداری و اجرای استانداردهای گزارش‌دهی مالی جدید. کمبود تخصص در اصول و رویه‌های حسابداری تعهدی می‌تواند در تلاش‌های موفق برای اجرای آن موانعی ایجاد کند.
- تفسیر و شفافیت: حسابداری تعهدی مفاهیم مالی پیچیده مانند استهلاک، نوسان قیمت و تخریب را معرفی می‌کند که ممکن است نیازمند توضیحات بیشتری برای ذی‌نفعان باشد. اطمینان از شفافیت در گزارش‌دهی مالی و ارتباط با تأثیرات اصلاحات حسابداری تعهدی برای شهروندان، مجریان قانون و نهادهای نظارتی برای ایجاد اعتماد و مسئولیت‌پذیری در امور مالی دولتی ضروری است.
مالیات حقوق
با استناد به ماده ۱ قانون مالیاتی در کشور، تمام افراد حقیقی و حقوقی که از طریق فعالیت‌های اقتصادی و غیره در کشور کسب درآمد می‌کنند، باید مالیات آن را بپردازند و در ردیف قانون مالیات مستقیم قرار می‌گیرند. البته علاوه بر مالیاتی که به افراد حقوقی ربط دارد، پرداخت مالیات حقوق بر عهده افراد حقیقی است و با توجه به میزان درآمدی که دارند برای آن‌ها مالیات تعیین می‌شود.
آشنایی با نرم‌افزار حسابداری
نرم افزار حسابداری منبعی ارزشمند برای کسب و کارهای مدرن است. نرم‌افزار امکان ردیابی دقیق تراکنش‌های مالی و گزارش‌گیری و تجزیه و تحلیل آنی را فراهم می‌کند. قبل از نرم‌افزار حسابداری، این کارها باید با دست و با استفاده از دفاتر بزرگ معاملات انجام می‌شد. به‌دلیل زحمتی که در ادغام مدخل‌های دستی انجام می‌شد، گزارش‌دهی موقت عموماً غیرعملی بود. نرم‌افزار حسابداری این وظایف را خودکار می‌کند، هزینه‌های حسابداری را کاهش می‌دهد و از طریق گزارش به‌موقع اجازه تصمیم‌گیری مالی بهتر را می‌دهد.
نرم‌افزار حسابداری همچنین اجازه می‌دهد مقادیر زیادی از داده‌ها را بدون نیاز به اشغال فضای فیزیکی ذخیره کرد. این امر سبب می‌شود شرکت‌ها به فضای اداری کمتری نیاز داشته باشند؛ زیرا دیگر به اتاق‌های فایل بزرگ برای ذخیره‌سازی بایندرهای داده‌ها نیاز ندارند و فضای اداری کمتر سبب صرفه‌جویی در هزینه می‌شود. امکان دسترسی آسان به اطلاعات حسابداری از طریق نرم‌افزار حسابداری، انجام ممیزی‌ها را آسان‌تر می‌کند؛ به‌ویژه مواردی که نیازمند ارزیابی اطلاعات سال‌های قبل هستند. این امر نه‌تنها به حسابرسی‌های داخلی، بلکه به گروه‌های خارجی مانند خدمات درآمد داخلی (IRS) نیز کمک می‌کند.
سخن پایانی
در مقاله حاضر با مفاهیم اساسی حسابداری تعهدی آشنا شدیم و به بررسی اهمیت نرم‌افزارهای حسابداری و مالی پرداختیم. این مقاله نه‌تنها اطلاعات تئوری‌ای ارائه کرد، بلکه با ارائه مطالعات موردی و کاربردی، مفاهیم را در زمینه حسابداری و تأثیر آن در مالیت حقوق به خواننده علاقه‌مند ارائه داد. همچنین از اهمیت اطلاعات حسابداری تعهدی در تصمیم‌گیری‌های مالی تا استفاده از نرم‌افزارهای پیشرفته برای بهبود عملکرد سازمان‌ها، تمامی ابعاد موردنیاز را پوشش داد.
